Podobnie, jak same Dni Ateizmu, również Konkurs na Ateistę/Ateistkę roku jest wydarzeniem wyjątkowym w skali Europy i nie tylko. W wielu krajach przyznawane są nagrody związane ze światopoglądami pokrewnymi: nagroda laickości we Francji, tytuł Humanisty Roku w Australii, humanistyczne nagrody przyznają także międzynarodowe organizacje humanistyczne, np. IHEU, swoje nagrody mają sceptycy i racjonaliści w różnych krajach. Konkurs na Ateistę/Ateistkę Roku odbywa się jednak tylko w Polsce.
Oczywiście najbardziej prestiżowym i najwyżej cenionym trofeum w ateistycznym świecie jest Nagroda Richarda Dawkinsa (od niedawna przyznawana wspólnie przez Fundację Richarda Dawkinsa i Atheist Alliance International). Przy zachowaniu poczucia proporcji i skromności, warto podkreślić jednak specyfikę kryteriów naszego konkursu.
Jego celem jest uhonorowanie osób, organizacji lub instytucji za szczególne osiągnięcia w zakresie promowania światopoglądu ateistycznego i wolności od religii, przeciwdziałania dyskryminacji na tle światopoglądowym oraz integracji polskiego i międzynarodowego ruchu ateistycznego. Dwa ostatnie kryteria wyróżniają nasz konkurs.
Tytuł Ateisty Roku jest przyznawany co roku w dwóch kategoriach: krajowej i międzynarodowej. Decyduje o nim Kapituła Konkursu o odrębnym składzie Jurorów dla każdej z kategorii. Tytuł jest przyznawany przez Kapitułę spośród kandydatur nadesłanych do Organizatora konkursu.
Ogłoszenie wyników Konkursu ma miejsce podczas dorocznych Dni Ateizmu, na Bankiecie Ateistycznym.
Po raz pierwszy tytuł Ateisty Roku został przyznany podczas Dni Ateizmu 2014. Jej laureatem w kategorii krajowej został wybitny polski ateista prof. Jan Hartman, a w kategorii międzynarodowej – irańska działaczka społeczna na wygnaniu w Londynie – Maryam Namazie ex-aequo z Sanalem Edamaruku, racjonalistą, który musiał uciekać z Indii za zdemistyfikowanie rzekomego cudu w katolickim kościele w Mumbaju.
W kolejnych latach laureatami konkursu byli:
2015 r.
Jerzy Urban (Polska, Tygodnik „Nie”).
Waleed Al-Husseini (Autonomia Palestyńska, założyciel Rady Byłych Muzułmanów we Francji, autor książek, m.in. „W więzieniach Allaha”).
2016 r.
Agnieszka Abemonti-Świrniak (Polska, Nieco-Dziennik Etyczny, autorka książki „Marta i lekcja religii”).
Mario Ramadan (Liban, założyciel grupy Libańscy Wolnomyśliciele).
2017 r.
Grażyna Juszczyk (Polska, „Ta, co zdjęła krzyż” i wygrała w sądzie).
Michael Nugent (Irlandia, Prezes Atheist Ireland, Atheist Alliance International) ex-aequo z Fauzia Ilyas (Pakistan, założycielka Atheist &Agnostic Alliance Pakistan).
Dzięki zasadzie zapraszania zwycięzców ostatnich konkursów, do stałych ekspertów dołączają nowi jurorzy o znakomitym ateistycznym dorobku. Konkurs zdobywa sobie coraz większą popularność zarówno w kraju, jak i zagranicą.
Michael Nugent napisał po otrzymaniu nagrody:
„To naprawdę dla mnie wielki zaszczyt móc dołączyć do tego grona bardzo oddanych i ideowych działaczy na rzecz ateizmu, świeckości i praw człowieka”.
Informacje o Konkursie i jego laureatach znalazły się na wolnomyślicielskich i ateistycznych stronach oraz w mediach, m.in. w brytyjskim Wolnomyślicielu (The Freethinker).
2018 r.
Alan Wysocki (Polska, gimnazjalista, który zdjął krzyż w swojej klasie).
David Silverman (USA, autor książki „Fighting God”, były wieloletni prezes American Atheists).
Stowarzyszenie Tunezyjskich Wolnomyślicieli (pierwsze stowarzyszenie ateistów oficjalnie zarejestrowane w kraju muzułmańskim).
Wszyscy nasi laureaci i nasze laureatki to osoby wyjątkowe, o nadzwyczajnych losach i dokonaniach. Większość z nich musiała wykazać się ogromną odwagą, by bronić swojego światopoglądu i godności ateisty.